زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی یکی از شایع ترین عوارض بیماری دیابت محسوب میشود که در اثر وارد شدن آسیب هرچند جزئی به پوست کف پا و نفوذ زخم به لایه های زیرین ایجاد میشود.
در افراد دیابتی در صورت عدم درمان سریع و به موقع، این زخم ها به جای بهبود یافتن رفته رفته عفونی شده و با گسترش عفونت خطر بیماری نیز بیشتر میشود.
حدود 15 درصد افراد دیابتی، زخمهای عمیق پای دیابتی را تجربه میکنند و با اینکه با اقدامات زود هنگام میتوانند از پیشروی بیماری جلوگیری کنند ولی برخی به دلیل عفونت و یا سایر عوارض شدید زخم دیابتی در بیمارستان بستری میشوند.
عواملی همچون نوروپاتی محیطی و ایسکمی در ایجاد زخم دخیل هستند که در این مقاله به توضیح در مورد این عوامل، علائم زخم ،راه های پیشگیری و درمان قطعی زخم پای دیابتی و هرآنچه که در مورد آن باید بدانید خواهیم پرداخت.

عوامل موثر در ایجاد زخم پای دیابتی

• نوروپاتی محیطی

بالا بودن سطح قند خون سبب اختلال در اعصاب (عصب های حسی و حرکتی) میشود و در صورتیکه به اندام آسیبی وارد شود هیچ حسی به فرد منتقل نمیشود و بدین ترتیب بیمار از وجود زخم باخبر نشده و برای درمان زخم دیابتی به موقع اقدامی انجام نمیدهد. این عامل در 90 درصد تسریع بیماری های زخم موثر است .
نوروپاتی محیطی هچنین باعث ضعف و از بین رفتن عکسل العمل در ناحیه قوزک پا میشود که در نحوه راه رفتن فرد تاثیر گذاشته موجب ایجاد ناهنجاری هایی مثل انحراف شست، انگشت چکشی و پای شارکوت میشود که وجود فشار در این نواحی در زخم پای دیابتی تاثیر زیادی دارد.
آسیب به عصب میتواند منجر به ایجاد حس های غیر معمول در پا مانند سوزش، مورمور شدن و بی حسی شود که در صورت مشاهده این علائم بهتر است به زمان وقوع آنها، میزان تاثیر گذاری روی نواحی مختلف پا و عوامل تسکین دهنده شان توجه کرد.

ایسکمی

دیابت باعث آسیب به رگ های خونی شده و با تضعیف جریان خون و نرسیدن مواد مغذی و اکسیژن به اندام های تحتانی ایسکمی را ایجاد میکند.
وجود بیماری شریان محیطی در افراد دیابتی باعث کندتر شدن یا عدم بهبود زخم پای دیابتی میشود. نبض ضعیف، سرد بودن پاها و علائمی مانند این ها نشان دهنده گردش خون ضعیفدر پاها هستند.

تحریک پا یا زخم

پوشیدن کفش هایی که به دلیل ناهنجاری های ایجاد شده پا، برای پا کوچک هستند میتواند با سایش و فشار بر انگشتان و دیگر قسمت های پا موجب ایجاد زخم و تاول در نواحی شود که بخاطر نوروپاتی بی حس شده اند؛ که عدم درمان به موقع این زخم پای دیابتی میتواند منجر به التهاب استخوان شود.
علائم زخم پای دیابتی
تورم، قرمزی، درد و بوی غیر عادی از علائم اولیه زخم پای دیابتی محسوب میشوند.
گاهی به دلیل بی حسی نوروپاتی فرد از وجود زخم تا زمان عفونی شدن بی خبر می ماند که این عفونت با ترشح و لک کردن جوراب نمایان میشود.
بافت سیاه و زرد در اطراف پینه و زخم نیز از علائم اولیه زخم پای دیابتی می باشد.
خشکی بیش از حد پوست، پینه، ترک پا و پارگی پوست بین انگشتان پا نیز از علائمی هستند در صورت بروز بهتر است با پزشک معالج خود در میان بگذارید.

در جه بندی زخمهای پای دیابتی

پزشکان براساس شدت و نوع علائم، زخم های پای دیابتی را در 6 دسته زیر درجه بندی میکنند که به درجه بندی واگنر معروف است:
درجه صفر: هنوز زخمی ایجاد نشده ولی بیمار های ریسک بوده و احتمال ایجاد زخمهای پای دیابتی بالاست.
درجه1: زخم سطحی و بدون نفوذ به لایه های زیرین
درجه2: زخم عمیق که تا استخوان، مفصل یا تاندون نفوذ کرده ولی هنوز عفونی نشده.
درجه3: زخم عمیق همراه با بافت عفونی (آبسه یا استئومیلیت )
درجه4: گانگرن (قانقاریا) یا مرگ بافت قسمتی از پا
درجه5: گانگرن کل پا

کنترل زخم پای دیابتی

با کنترل زخم  دیابتی میتوان خطر بیماری را کاهش داده و از تغییر شکل پا، زخم و قطع پا جلوگیری کرد.
کنترل این نوع از زخم از طریق بررسی عواملی مانند کنترل قند خون و فشار خون، نفروپاتی دیابتی و رتینوپاتی دیابتی انجام میگیرد. از آنجاییکه این مسئله یک موضوع چند رشته ای است برای کنترل نیاز به همکاری یه گروه متشکل از پزشک عفونی، دیابتولوژیست و کارشناس زخم و پرستار میباشد.
برای کنترل بهتر زخم دیابتی در صورت بروز اولین علائم باید به پزشک مراجعه کرد.

معاینه و راه های پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی

• بهترین راه پیشگیری از زخم دیابتی معاینه منظم پاهاست
• معاینه توسط خود شخص
• هرروز مخصوصا پس از حمام کردن با دقت پاهایتان بویژه بین انگشتان را بررسی کنید.
• در صورت مشاهده تغییراتی مانند پارگی پوست، زخم، تاول، قرمزی یا هر نوع نگرانی دیگر به پزشک مراجعه کنید.
• افرادی که در آنها خطر ایجاد زخمهای پای دیابتی بالاست باید حتی در صورت نبود این علائم بصورت منظم توسط پزشک ویزیت شوند
  معاینات بالینی
• در حین مراجعه های منظم پزشک به بررسی موارد زیر می پردازد:
• گردش خون ضعیف
• آسیب به عصب
• تغییرات پوست و پا
• تغییرات دما
• بررسی میزان عکس العمل برای سنجیدن توانایی حس کردن فشار، لرزش و سوزن زدن
  علاوه بر این ها استفاده از کفش های مناسب افراد دیابتی با کفی و پاشنه و جنس مناسب میتواند برای پیشگیری از بروز زخم  دیابتی مفید باشد.
  همچنین با ورزش روزانه و رژیم غذایی مناسب میتوان سطح قند خون را کنترل کرد.

روش های درمان 

در زخم  دیابتی برای جلوگیری از ایجاد عفونت باید درمان سریع صورت گیرد. با پیشرفت علم روش های گوناگونی برای درمان زخم پای دیابتی وجود دارد که عبارتند از:

• برداشتن فشار جهت از بین بردن نقاط فشار غیر عادی برای تقویت بهبودی یا جلوگیری از ایجاد مجدد زخم پای دیابتی
• دارو ها و آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از شدت یافتن عفونت
• پمادها
• پانسمان های زخم پای دیابتی برای جذب ترشحات پا و محافظت در برابر عوامل بیرونی
• مدیریت گلوکز خون
• دبریدمان برای برداشتن بافت نکروز که اطراف زخم پای دیابتی یا پینه ایجاد میشوند.
• درمان این نوع زخم به روش فشار منفی که شامل حذف ترشحات پا از طریق یک وکیوم میباشد.
• لارو درمانی جهت برداشتن بافت نکروزه، ایجاد بافت گرانوله و کشتن باکتری ها که به عنوان روش درمانی جایگزین برای درمان آسیب پای دیابتی محسوب میشود.
• درمان با اکسیژن پرفشار که با قرار دادن پا در محفظه ای پر از اکسیژن خاص 100درصد انجام میگیرد. (خون سرشار از اکسیژن میتواند با تحریک عوامل رشد، بهبود زخم دیابتی را سرعت ببخشد.)
• گزینه های جراحی در صورت موثر نبودن درمان

نتیجه گیری

زخم دیابتی یکی از چالش های مهم در زندگی افراد بیمار محسوب میشود ولی با وجود این، امکان مدیریت و درمان زخم در مراحل اولیه آن با هزینه های کمتر و بدون آسیب جدی به بدن وجود دارد. به همین منظور مهم ترین نکته در خصوص زخم دیابتی مراجعه و ویزیت منظم توسط پزشکان متخصص و اقدام سریع در صورت بروز علائم اولیه میباشد.
کلینیک زخم اهواز با دارا بودن تجهیزات و روش های نوین در عرصه درمان زخم  خوش درخشیده است. و با حضور متخصصین مجرب میتواند اقدامات لازم جهت بهبود زخم را به بهترین شکل ممکن انجام دهد.