هیپوگلیمسی (کاهش قند خون) هیپوگلیسمی به عنوان قند خون پایین معروف است و می تواند یک بیماری خطرناک باشد. قند خون پایین می تواند در افراد مبتلا به دیابت در اثر مصرف داروهایی که سطح انسولین را در بدن افزایش می دهد اتفاق افتد. مصرف بیش از حد دارو، خوردن کمتر از حالت طبیعی وعده های غذایی، یا ورزش بیش از حد معمول، می تواند به کاهش قند خون منجر شود. بدون قند کافی، بدن شما نمی تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. زمانی که قند خون پائین تر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد می گویند قند خون پایین است لذا درمان فوری سطح قند خون مهم است.
چرا دچار کم قندی ( هیپوگلیسمی) می شوید؟
– غذای کافی نخورید و یا یکی از وعده های غذائی اصلی و یا فرعی را فراموش کنید.
– فعالیت فیزیکی ( ورزش) بیش از حد داشته باشید.
– انسولین بیشتری تزریق کنید یا قرص های پائین آورنده قند خون بیشتری مصرف نمائید.
علائم هیپوگلیسمی:
گفتیم که هیپوگلیسمی به معنای پایین بودن سطح قند خون است. این وضعیت علائمی دارد از جمله:
– ضربان قلب نامنظم
– خستگی
– اضطراب
– تحریک‌پذیری
– گرسنگی
– ضعف
– گریه در حین خواب
– تعریق
با شدیدتر شدن هیپوگلیسمی ممکن است علائم زیر بروز یابند:
– گیجی (از جمله رفتار غیرطبیعی و یا عدم توانایی برای انجام کارهای معمولی)
– اختلالات بصری مانند تاری دید
– تشنج
– از دست دادن هوشیاری
پایین آمدن قند خون (هیپوگلیسمی) حتی ممکن است در حین خواب نیز رخ دهد. از جمله علائم پایین آمدن قند خون (هیپوگلیسمی) در حین خواب می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
– فریاد زدن یا کابووس دیدن
– خیس شدن بدن از عرق
– احساس خستگی، تحریک پذیری و یا گیجی پس از بیدار شدن
| مطالعه بیشتر:وکیوم تراپی و درمان زخم |
نحوه درمان کاهش قند خون:
واکنشهای نسبتاً خفیف هیپوگلیسمی را می توان به سادگی با خوردن یک نوشیدنی شیرین یا لیموناد برطرف نمود. بخاطر داشته باشید که نوشابه های رژیمی، حاوی شیرین کننده های مصنوعی هستند و در آنها قند وجود ندارد، بنابراین در چنین مواقعی که باید قند به بدن رسانده شود، مصرف این نوشابه ها ارزشی ندارد. همیشه هر جایی که می روید همراه خود مقداری مواد شیرین مثل بیسکویت همراه داشته باشید. بخصوص اگر شما راننده هستید یا اینکه تمرینات ورزشی سخت انجام می دهید همراه داشتن مواد شیرین، از اهمیت زیادی برخوردار است.
نحوه درمان هیپوگلیسمی
– مقداری چیز شیرین مثل قند یا نوشیدنی شیرین بخورید.
(نصف لیوان آب سیب و یا آب پرتقال، سه چهارم لیوان شربت زنجبیل، نصف لیوان نوشابه، یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل، نصف لیوان ژلاتین معمولی)
– به محض اینکه توانستید و حالتان بهتر شد یک ساندویچ میل نمایید.
– در صورت امکان قند خونتان را آزمایش نمایید.
– اگر هنوز علایمتان موجود بود، مقدار بیشتری قند بخورید.
– اگر علایمتان بهبود نیافت، به مراکز پزشکی مراجعه نمایید.
خطرناک ترین و شایع ترین عارضه تزریق انسولین، کاهش ناگهانی قند خون است. این عارضه بیشتر در آن گروه از بیماران دیابتی دیده می شود که مقدار انسولین را خودسرانه زیاد می کنند، یا غذا نخورده آن را تزریق می نمایند، و یا بدون کاهش مقدار انسولین، هم زمان با ترزیق آن، ورزش سنگینی انجام می دهند.
اقدام فوری و نجات‌بخش برای بیماری که بیهوش شده است، تزریق سرم قندی است؛ یعنی تزریق داخل وریدی ۲۵ میلی لیتر سرم گلوکز ۵۰ درصد (هیپرتونیک) در ظرف دو دقیقه است که تا ۵۰ میلی لیتر هم قابل افزایش است. این تمهید درمانی در اکثر موارد موثر بوده و بیمار ظرف چند دقیقه، چشم هایش را باز می کند و نجات می یابد. ولی اگر لازم باشد می توان از گلوکاگون در بیمارستان ها یا مراکز اورژانس استفاده نمود. کمتر اتفاق می افتد که در منزل یا مراکز درمانی، سرم قندی نباشد، اما گلوکاگون باشد. لذا اولین اقدام درمانی، تزریق سرم قندی می باشد.
اگر بیمار دیابتی در حال اغما باشد و هیچ وسیله ای هم وجود نداشته باشد که بفهمیم آیا او دچار هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) شده است یا هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) ، باید فرض را بر کاهش قند خون بگذاریم و قبل از آن که دیر شود، سرم قندی به او تزریق کنیم. اگر تشخیص درست باشد، بیمار به هوش می آید و چشم هایش را باز می کند و اگر تشخیص درست نباشد، باز هم اتفاق بدی نمی افتد و فقط کمی به قند خون بیمار اضافه می شود که چندان تاثیری در سرنوشت او نخواهد داشت.
در افراد مسن، علایم و نشانه های افت قند خون، ضعیف تر و گاهی گمراه کننده است. دیده شده است که یک بیمار سالمند مبتلا به دیابت، نیمه های شب دچار افت قند خون (هیپوگلیسمی) شده و به اغما فرو رفته و سرانجام به مرگ وی انجامیده است، زیرا اطرافیان او تصور می کرده اند که بیمار خواب است و دیر بیدار می شود! علت این پدیده آن است که واکنش های افت قند خون در سالمندان، ضعیف است، یعنی در جوانان علائمی مانند تپش قلب ، لرزش، تند شدن ضربان نبض و عصبانیت دیده می شود، در حالی که در افراد مسن علائمی مانند سردرد، دوبینی، رخوت، لکنت زبان، اختلال حواس، فراموشی و بالاخره تشنج و اغما و حتی مرگ (اگر درمان نشود) جلب توجه می کند و همان طور که می دانیم این علائم در یک سالمند غیر دیابتی و حتی سالم هم ممکن است بی اهمیت تلقی شود و مورد غفلت قرار گیرد.
گاهی دیده شده است که برخی جوانان، نوجوانان و میانسالان دیابتی در دریا غرق شده‌اند و اطرافیان او تصور می کرده اند به علت عدم آشنایی به فن شنا غرق شده است، در حالی که تزریق انسولین قبل از شنا و فعالیت بدنی شدید حین شنا و هیپوگلیسمی بعد از آن موجب مرگ او شده است؛ و یا دیده شده که یک جوان دیابتی، به کوه رفته و سقوط کرده است و فقط به این دلیل بوده که دوز انسولین را قبل از کوهنوردی کم نکرده و یا به اندازه کافی غذا نخورده، لذا دچار هیپوگلیسمی و سقوط از کوه شده است.
بیمار دیابتی که دارو مصرف می‌کند، نباید بدون همراه داشتن کمی ماده قندی (مثل شیرینی یا آب نبات) با خود، از منزل خارج شود. غفلت از این اقدام ساده در بسیاری از موارد، منجر به مرگ بیمار شده است. همان قندی که موجب بروز این همه مشکلات و عوارض در بیماری دیابت می شود، هنگام هیپوگلیسمی (افت قند خون) نجات بخش بیمار است.
رانندگان دیابتی زمانی که قند خونشان کاهش می‌یابد، باید مانند کسی که به علت پنچر شدن لاستیک خودرو خود در کنار جاده پارک می‌کند، بلافاصله ماشین خود را نگه دارند و خوراکی‌های شیرین و حاوی قند مصرف کنند و منتظر بماند تا قند خونشان افزایش یابد.