زخم واریس
زخم واریس یک زخم سطحی روی پوست است و زمانی که سیاهرگ نمی‌تواند خون را به عقب و به سمت قلب بازگرداند ایجاد می‌شود. زخم‌های واریس غالباً نشانه ابتلا به بیماری واریس وریدی در مراحل پیشرفته است. زخم‌های واریسی می‌توانند یک مشکل طولانی مدت برای مبتلایان باشند اما می‌توان آنها را با روش‌های درمانی مناسب به سرعت درمان کرد. با درمان رگ واریسی می‌توان از ایجاد زخم‌های واریسی پیشگیری کرد. این زخم‌ها معمولاً در اطراف قسمت پایین پا، بالای مچ پا و زیر ماهیچه ساق پا شکل می‌گیرند.
چگونه واریس موجب ایجاد زخم می‌شود؟
سیاهرگ ها در پا لوله هایی هستند که خون را از سمت پا به سمت قلب حمل می‌کنند. این سیاهرگ ها یک دریچه یک طرفه دارند که فقط اجازه می دهند که خون به سمت بالا حرکت کند و از بازگشت خون به سمت پایین جلوگیری می‌کند. در برخی از افراد، این دریچه ها به درستی کار نمی‌کنند یا به علت ترومبوز (لختگی خون) در سیاهرگ آسیب دیده‌اند. اگر این دریچه ها آسیب ببینند، خون در مسیر اشتباه در رگ جریان می‌یابد که در نتیجه در هنگام ایستادن فشار زیادی را به رگ وارد می‌کند. این فشار زیاد غیرعادی باعث آسیب‌دیدگی پوست و ایجاد زخم می‌شود. زخم‌های واریسی معمولاً در زنان بیش از مردان دیده می‌شود. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری در سنین بین 50 تا 70 سالگی قرار دارند. زخم‌های واریسی معمولاً در قسمت پایین پا دیده می‌شوند.
دلایل ایجاد زخم‌های واریسی
اگر پس از آسیب‌دیدگی‌های جزئی در پا مشکلی در گردش خون در رگ‌های پا ایجاد شود، زخم وریدی پا ممکن است به وجود آیند. در صورت بروز این مشکل، فشار داخل سیاهرگ افزایش می‌یابد. این فشار بالای مداوم می‌تواند به مرور عروق کوچک خونی در پوست را دچار آسیب کرده و آنها را شکننده کند. در نتیجه، پوست شما به راحتی شکسته و پس از ضربه یا کشش، این زخم‌ها ایجاد می‌شوند.
علائم اولیه زخم‌های واریسی عبارتند از:
- تورم، سنگینی و گرفتگی پا
- پوست سفت و سخت شده به رنگ قهوه‌ای، بنفش یا قرمز تیره (این نشانه تجمع خون است)
- احساس خارش و گزگز
علائم و نشانه‌های زخم‌های واریسی عبارتند از:
- زخم‌های سطحی قرمز رنگ که در برخی موارد با بافت‌های زرد رنگ پوشیده شده‌اند.
- مرز و شکل زخم‌ها غیریکنواخت است.
- پوست اطراف ممکن است درخشان، سفت و گرم شده و تغییر رنگ یابد.
- درد و سنگینی پا
- اگر زخم عفونی شود، ممکن است بد بو شده و چرک از آن تخلیه شود.
در صورتی که زخم واریس شما عفونی شده، علائم زیر را مشاهده خواهید کرد:
- درد تشدید شونده
- تخلیه مواد سبزرنگ و ناخوشایند از محل زخم
- قرمزی و تورم پوست اطراف زخم
- بالا رفتن دمای بدن (تب)
چه کسانی در معرض خطر قرار دارند؟
برخی از عواملی که احتمال ابتلا به زخم‌های واریسی را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- چاقی یا اضافه وزن: چاقی یا اضافه وزن احتمال افزایش فشار بر عروق پا را افزایش می‌دهند.
- اگر شما در راه رفتن دچار مشکل هستید: این می‌تواند باعث ضعف عضلات ساق پای شما شده که بر گردش خون در عروق پا تأثیر می‌گذارد
- ترومبوز (لخته شدن خون) در عروق عمیق قبلی: لخته‌های خون که در پا شکل می‌گیرند ممکن است باعث آسیب‌دیدگی دریچه‌ها در عروق شوند.
- افزایش سن
تشخیص
متخصص واریس از شما در مورد علائم همراه با زخم‌های واریسی ایجاد شده در پاها سؤالاتی می‌پرسد. آنها تلاش می‌کنند با این سؤالات بیماری‌های زمینه‌ای یا آسیب‌دیدگی‌های قبلی که باعث ایجاد زخم‌های واریسی شده‌اند مانند آنچه در زیر به آنها اشاره شده است را مشخص کنند:
- دیابت
- ترومبوز وریدی عمیق
- جراحت یا عمل جراحی در پای مبتلا
- سابقه ابتلا به زخم‌های واریسی
پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش‌هایی مانند اولتراسوند داپلر، بیوپسی پوست و پج تست را برای تأیید تشخیص بدهد.
درمان
1- تمیز کردن و پانسمان کردن زخم‌ها
اولین گام، برداشتن بافت‌های باقی مانده و مرده زخم و پانسمان مناسب زخم است. با این کار شرایط مناسب برای بهبودی زخم فراهم می‌شود. یک پانسمان ساده غیر چسبنده برای این کار کافی است. این پانسمان معمولاً هفته‌ای یک مرتبه تعویض می‌شود. بسیاری از مردم خودشان می‌توانند تحت نظارت متخصص زخم را تمیز کرده و پانسمان آن را تعویض نمایند.
2- بالا نگه داشتن پا
هر چه پا را بالاتر نگه دارید، فشار کمتری بر عروق آن وارد می‌شود. اگر پا بالاتر از سطح قلب قرار گیرد، فشار درون عروق پا در سطح طبیعی قرار می‌گیرد. در هر زمانی که می‌توانید پاهای خود را بالا نگه دارید، برای این کار می‌توانید یک بالش زیر پای خود قرار دهید. قسمت انتهایی تخت خود را بالا ببرید (حدود 10 سانتی‌متر) تا پاهای شما بالاتر از سطح قلب شما قرار گیرند. هدف این است که از نیروی جاذبه برای گردش خون در جهت صحیح به سمت قلب کمک بگیرید. با این کار تورم پاها و فشار وارد بر عروق خونی در پاها و در زخم‌های واریسی کاهش یابد.
3- درمان بافت مبتلا به عفونت
تا زمانی که زخم‌ها عفونی نشده باشند نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست. این زمانی است که زخم‌ها دردناک‌تر شده و پوست اطراف آنها قرمز، گرم و متورم می‌شود.
4- باندهای فشاری یا جوراب‌های واریس
برای کم کردن فشار وارده بر رگ‌های پا در زمانی که می‌ایستید، ممکن است لازم باشد که از جوراب‌های مخصوص واریس یا باندهای های فشاری استفاده کنید. چندین لایه بانداژ برای کنترل فشار داخل عروق لازم است. زمانی که زخم‌ها بهبود یافتند، باید استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس را ادامه دهید تا از بروز دوباره زخم‌های واریسی پیشگیری شود. جوراب‌های مخصوص واریس باید دقیقاً متناسب با پاهای شما باشند.
5-روش‌های جراحی برای درمان زخم‌های واریسی
زمانی که روش‌های درمانی متداول برای درمان زخم‌های واریسی مؤثر واقع نمی‌شوند باید روش‌های جراحی مورد ملاحظه قرار گیرند به خصوص اگر زخم‌ها بسیار دردناک و بزرگ شده باشند. نخست محل واریس و سیستم عروقی باید مورد ارزیابی قرار گیرد، عفونت‌ها برطرف شوند و بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا ترومبوفیلی (تمایل به لخته شدن خون) کنترل شوند. به کمک روش‌های جراحی می‌توان برگشت وریدی را کاهش داد، فرایند بهبودی را تسریع کرد و از عود دوباره زخم‌های واریسی پیشگیری کرد. گزینه‌های جراحی برای درمان نارسایی وریدی شامل ابلیشن سیاهرگ صافن، قطع ورید با جراحی آندوسکوپی رگ و برداشتن رگ‌های آسیب‌دیده با عمل جراحی واریس، عمل برداشتن ورید، اسکلروتراپی و لیزر درمانی هستند.
درمان زخم‌های واریسی چه مدت طول می‌کشد؟
سال‌های زیادی طول می‌کشد تا بیماری واریس باعث ایجاد زخم‌های واریسی شود بنابراین طبیعی است که درمان زخم‌های واریسی هم زمان زیادی لازم داشته باشند. با این که بیشتر زخم‌های واریسی ظرف مدت 3 تا 4 ماه بهبود می‌یابند اما ممکن است بخشی از آنها زمان بیشتری برای بهبودی لازم داشته باشند. حتی در زخم‌های مقاوم هم در نهایت، درمان موفقیت‌آمیز خواهد بود.
پیشگیری
بهبودی و التیام زخم‌های واریسی به معنی پایان یافتن مشکلات نیست. با این که ظاهر پوست سالم به نظر می‌رسد ولی هنوز بیماری‌های زمینه‌ای باقی مانده‌اند و باید اقدامات احتیاطی برای پیشگیری از بروز دوباره زخم‌های واریسی انجام شود که برخی از آنها عبارتند از:
- در تمام طول روز از جوراب‌های مخصوص واریس استفاده کنید. (یا در موارد شدیدتر از بانداژ استفاده کنید)
- هر موقع که می‌توانید پاهای خود را بالا نگه دارید.
- از کرم‌های مرطوب‌کننده پوست استفاده کنید تا پوست شما خشک نشود.
- وزن خود را کاهش داده، میوه‌های تازه مصرف کنید، ورزش کرده و استعمال دخانیات را متوقف کنید تا زخم‌های واریسی شما التیام یافته و سلامت عمومی بدن شما نیز بهبود یابد.
- ساق پا و پاهای خود را به طور مرتب معاینه کنید. به پوست زخم‌ها یا تغییرات رنگ پوست توجه کنید.
- در هنگام نشستن، انگشتان پای خود را حرکت دهید، پاهای خود را بالا و پایین برده و مرتب پیاده‌روی کنید.
- از چهارزانو نشستن اجتناب کنید.
- اولتراسوند عروقی انجام داده و با جراح عروق در مورد لزوم انجام عمل‌های جراحی مشورت کنید.
- اگر شما ملزم به ایستادن‌های طولانی مدت هستید، سعی کنید وضعیت خود را مرتباً تغییر دهید.