دیابت یکی از بیماریهای شایع در ایران و جهان است که عوارض متعددی برای بیماران ایجاد میکند. یکی از مهمترین این عوارض، زخمهای دیابتی بهویژه در پاهاست که گاهی میتواند منجر به عفونت شدید و حتی قطع عضو شود. درمان این زخمها اغلب طولانیمدت و پیچیده است و در بسیاری از موارد روشهای درمانی سنتی مانند پانسمان ساده یا مصرف آنتیبیوتیک به تنهایی کافی نیستند.
در دهههای اخیر، استفاده از هایپرباریک اکسیژنتراپی (Hyperbaric Oxygen Therapy – HBOT) به عنوان یک روش نوین و مؤثر برای درمان زخمهای دیابتی مطرح شده است. در این مقاله، ضمن بررسی علمی این روش، به یک مطالعه موردی واقعی در کلینیک زخم اهواز میپردازیم که نشان میدهد چگونه HBOT میتواند روند بهبودی بیماران دیابتی را تسریع کند.
زخم دیابتی؛ چالش بزرگ بیماران و پزشکان
زخم دیابتی معمولاً در پاها ایجاد میشود و به دلیل کاهش خونرسانی، آسیب اعصاب محیطی (نوروپاتی) و ضعف سیستم ایمنی، به سختی ترمیم میگردد. برخی از مشکلات رایج در بیماران مبتلا به زخم دیابتی عبارتند از:
-
تاخیر در ترمیم زخم به دلیل کمبود اکسیژن در بافتها
-
افزایش احتمال عفونتهای باکتریایی
-
نیاز به پانسمانهای مکرر و آنتیبیوتیکهای طولانیمدت
-
خطر بالای قطع عضو در موارد شدید
در چنین شرایطی، روشهای نوینی مانند هایپرباریک اکسیژنتراپی میتوانند امید تازهای برای بیماران باشند.
هایپرباریک اکسیژنتراپی (HBOT) چیست؟
HBOT روشی است که در آن بیمار درون یک اتاق یا محفظه مخصوص قرار میگیرد و هوای غنیشده از اکسیژن خالص (با فشار بیشتر از فشار اتمسفر معمولی) استنشاق میکند. این افزایش فشار و غلظت اکسیژن، باعث میشود:
-
میزان اکسیژن حلشده در پلاسما بهطور چشمگیری افزایش یابد.
-
اکسیژن بیشتری به بافتهای آسیبدیده برسد.
-
روند ترمیم زخم و تشکیل بافت جدید سرعت بگیرد.
-
التهاب و ورم کاهش پیدا کند.
-
سیستم ایمنی بدن فعالتر شود و باکتریهای بیهوازی سرکوب گردند.
مزایای HBOT در درمان زخمهای دیابتی
مطالعات نشان دادهاند که استفاده از HBOT در بیماران مبتلا به زخمهای دیابتی مزایای زیادی دارد، از جمله:
-
افزایش خونرسانی و اکسیژنرسانی به بافتها
-
کاهش میزان عفونت و کمک به عملکرد بهتر آنتیبیوتیکها
-
تحریک تولید کلاژن و بازسازی بافت
-
کاهش درد و التهاب
-
کاهش نرخ قطع عضو در بیماران دیابتی پیشرفته
مطالعه موردی در کلینیک زخم اهواز
معرفی بیمار
بیمار خانم ۶۲ سالهای از اهواز با سابقه ۱۵ سال دیابت نوع ۲، دچار زخم مزمن پای دیابتی در ناحیه کف پا شده بود. این زخم طی ۵ ماه با درمانهای مرسوم از جمله پانسمانهای نوین، مصرف آنتیبیوتیک و کنترل قند خون بهبود قابل توجهی نداشت و حتی علائم عفونت موضعی نیز مشاهده میشد.
شروع درمان با HBOT
پس از بررسی در کلینیک زخم اهواز، تصمیم به آغاز دوره هایپرباریک اکسیژنتراپی گرفته شد. بیمار در مجموع ۳۰ جلسه درمانی تحت HBOT قرار گرفت؛ هر جلسه ۹۰ دقیقه در محفظه اکسیژن با فشار ۲ اتمسفر.
روند بهبود
-
هفته دوم: کاهش ترشحات و التهاب زخم
-
هفته چهارم: کاهش اندازه زخم به میزان ۴۰ درصد
-
هفته ششم: تشکیل بافت گرانوله جدید و کاهش درد بیمار
-
پایان هفته هشتم: بسته شدن کامل زخم بدون نیاز به جراحی یا قطع عضو
نتیجه
بیمار پس از درمان نهتنها بهبود یافت، بلکه کیفیت زندگی او نیز به شکل قابلتوجهی ارتقا پیدا کرد.
نقش کلینیک زخم اهواز در درمان نوین زخمهای دیابتی
کلینیک زخم اهواز با بهرهگیری از امکانات پیشرفته مانند اتاقهای هایپرباریک، پانسمانهای نوین، و تیمی متخصص از پزشکان و پرستاران، یکی از مراکز پیشگام در درمان زخمهای پیچیده در جنوب کشور است. استفاده از HBOT در این مرکز توانسته بسیاری از بیماران را از قطع عضو و عوارض شدید دیابت نجات دهد.
محدودیتها و نکات مهم HBOT
گرچه HBOT روشی مؤثر است، اما محدودیتها و ملاحظاتی هم دارد:
-
هزینه نسبتاً بالا و نیاز به تجهیزات پیشرفته
-
منع مصرف در بیماران با مشکلات ریوی خاص یا برخی بیماریهای قلبی
-
نیاز به چندین جلسه درمانی (۳۰ تا ۴۰ جلسه در اغلب موارد)
بنابراین انتخاب این روش باید توسط تیم درمانی متخصص صورت گیرد.
جمعبندی
هایپرباریک اکسیژنتراپی (HBOT) یکی از نوینترین و مؤثرترین روشهای درمان زخمهای دیابتی است که با افزایش اکسیژنرسانی، کاهش التهاب و تحریک بازسازی بافت، روند بهبود بیماران را تسریع میکند. مطالعه موردی انجامشده در کلینیک زخم اهواز نشان داد که این روش میتواند جایگزین مناسبی برای جراحیهای پرخطر و پرهزینه باشد و امید تازهای به بیماران دیابتی بدهد.